dan

is. Günün doğmasına azca qalmış havanın işıqlanması, sabah açılarkən günəşin üfüqdə ilk ağarması. Dan işığı. – Axşamın sirrini dan bilər. (Ata. sözü). Sübhün xəbərini gətirəndə dan; Yorğun dost gözləri halsız qapandı. M. D.. Dan atmaq – bax dan yeri ağarmaq. Dan atdı, şəfəq sökdü, günəş yaqut tacı ilə firuzə taxtına oturdu. A. Ş.. Səhərlər dan atanda, qıpqırmızı buludlar; Sancılır bu binanın qülləsinə qatarlar. R. R.. Gecə yarı onlar qoşa çox söhbət etdi; Dan atanda qəhrəmanım yuxuya getdi. M. R.. Dan atmamış – sübh açılmamış. Çıxmamış gün, atmamışdan; Qanlı bir toz qalxdı yoldan. Ə. C.. Tanrının Pərinisası yuxu yatmır, dan atmamış zəmidə . . olur. . M. C.. Dan atmamış hər tərəfdən alovlandı sıx meşə. Ə. Cəm.. Dan ulduzu – 1) Zöhrə ulduzu, Venera. Evində, eşiyində; Yat, quzum, beşiyində; Dan ulduzu, bir də mən; Durmuşuq keşiyində. (Bayatı). Xoş meh əsir sərin-sərin; Baxır göydən dan ulduzu. S. Rüstəm; 2) məc. gözələ işarə. Qaranlıq gecədə səni gözləyib; Durmaqdan yoruldum, ey dan ulduzu! C. C.. <Göyərçin:> Mən bir ailənin dan ulduzuyam; Atanın, ananın bircə qızıyam. M. R.. Dan üzü – dan vaxtı, sübh tezdən, ala-qaranlıq. Dan üzü idi. Hələ dan ulduzu batmayıb ərşifələkdə öz dövrünü edirdi. A. D.. Hücum səhər dan üzü başlanmışdı. Ə. M.. Biz hərbiyəlilər dan üzü durmağı öyrənmişik. M. C.. Dan vaxtı – dan sökülən vaxt, sübh tezdən, gün görünməyə başlayanda, ertədən. Hər gün dan vaxtı yuxudan duran qardaşların heç biri yataqdan çıxmaq istəmirdi. M. C.. Dan yeli – səhər küləyi, nəsim. Dan yeli hər yana ətir dağıdır; Çöllərə çəkilir bir yaşıl pərdə. A. Ş.. Dan yeri – dan işığının göründüyü yer; üfüq. Səhərin dan yeridir; Sübh yeri, dan yeridir; Bulaq başı hər axşam; Bir dəstə can yeridir. (Bayatı). Görünür dan yeri qıpqırmızı qan rəngində. S. Rüst.. Açılır yuxudan aləmin gözü; Dan yeri can verir yenə insana. O. S.. Qızla oğlan fərəh və həyəcan içində qalxıb dan yerində lalə tək qızarmış buludlara baxaraq . . düşünürdülər. İ. Ə.. Dan yeri ağarmaq (açılmaq, qızarmaq, sökülmək) – sübh açılmağa başlamaq. Səhər dan yeri ağarmağa başlar-başlamaz mağaradan çıxıb dünən maral ovladığım yerə gəldim. A. Ş.. Qızardı dan yeri, səhər açıldı; Günəş doğdu, dünyaya nur saçıldı. A. S.. Gecə öz pərdəsini yığıb gedir, dan yeri sökülür. M. İ.. Alt dan – həqiqi dan sökmə, sabah açılma, sübh. Alt dan ağaranda muzdur oyanıb durdu, gərnəşib əsnədi. S. R..